ادبیات فارسی یکی از مهم ترین دروس در تمام دوران تحصیل است و قطعا یکی از مباحث مهم در آن قالب های شعری است. قصیده یک قالب شعری بسیار شبیه به غزل است. در این مطلب قصد داریم تا این قالب را به شما معرفی کنیم و به همراه آن برای شما مثالی بزنیم.
--------------------* --------------------*
-------------------- --------------------*
-------------------- --------------------*
-------------------- --------------------*
به قالب شعری بالا توجه کنید. قالب شعری که در آن قافیه مصراع اول آن با قافیه مصراع دوم سایر بیت ها یکسان باشد و تعداد بیت های آن از پانزده بیت بیشتر شود، قصیده نام دارد.
مثال :
دل من همی داد گفتی گوایی که باشد مرا روزی از تو جدایی
بلی هر چه خواهد رسیدن به مردم بر آن دل دهد هر زمانی گوایی
من این روز را داشتم چشم وزین غم نبوده‌ست با روز من روشنایی
جدایی گمان برده بودم ولیکن نه چندانکه یکسو نهی آشنایی
به جرم چه راندی مرا از در خود گناهم نبوده‌ست جز بیگنایی
بدین زودی از من چرا سیر گشتی نگارا بدین زودسیری چرایی
که دانست کز تو مرا دید باید به چندان وفا اینهمه بی وفایی
سپردم به تو دل، ندانسته بودم بدین گونه مایل به جور و جفایی
دریغا دریغا که آگه نبودم که تو بی وفا در جفا تا کجایی
همه دشمنی از تو دیدم ولیکن نگویم که تو دوستی را نشایی
نگارا من از آزمایش به آیم مرا باش، تا بیش ازین آزمایی
مرا خوار داری و بیقدر خواهی نگر تا بدین خو که هستی نپایی
ز قدر من آنگاه آگاه گردی که با من به درگاه صاحب درآیی
وزیر ملک صاحب سید احمد که دولت بدو داد فرمانروایی
زمین و هوا خوان بدین معنی او را که حلمش زمینی‌ست طبعش هوایی
دلش را پرست، ار خرد را پرستی کفش را ستای، ار سخا را ستایی
ز بهر نوای کسان چیز بخشد نترسد ز کم چیزی و بینوایی
ز گیتی به دو چیز بس کرد و آن دو چه چیزست: نیکی و نیکو عطایی
ایا مصطفی سیرت و مرتضی دل که همنام و همکنیت مصطفایی
دل مهتران سوی دنیا گراید تو دایم سوی نام نیکو گرایی
ز بسیار نیکی که کردی به نیکی ز خلق جهان روز و شب در دعایی
ترا دیده‌ام قادر و پارسا بس شگفتست با قادری پارسایی
به دیدار و صورت چو مایی ولیکن به کردار و گفتار نز جنس مایی
به کردار نیکو روانها فزایی به گفتار فرخنده دلها ربایی
دهنده ترا همتی داد عالی که همواره زان همت اندر بلایی
بلاییست این همت و درشگفتم که چون این بلا را تحمل نمایی
به روزی ترا دیده‌ام صد مظالم از آن هر یکی شغل یک پادشایی
جوابی دهی، شور شهری نشانی حدیثی کنی، کار خلقی گشایی
به روی و ریا کارکردن ندانی ازیرا که نه مرد روی و ریایی
ز تو داد نا یافته کس ندانم ز سلطانی و شهری و روستایی
هزار آفرین باد بر تو ز ایزد که تو درخور آفرین و ثنایی
بسا رنج و سختی که بر دل نهادی از این تازه‌رویی، وزین خوش لقایی
درین رسم و آیین و مذهب که داری نگوید ترا کس که تو بر خطایی
چه نیکو خصالی چه نیکو فعالی چه پاکیزه طبعی چه پاکیزه رایی
ترا بد که خواهد، ترا بد که گوید که هرگز مباد از بد او را رهایی
اگر ابلهی ژاژ خاید مر او را پشیمان کند خسرو از ژاژخایی
خلاف تو بر دشمنان نیست فرخ ازیرا که تو برکشیدهٔ خدایی
همی تا بود در سرای بزرگان چو سیمین بتان لعبتان سرایی
کند چشمشان از شبه مهره بازی کند زلفشان بر سمن مشکسایی
به تو تازه باد اینجهان کاین جهان را چو مر چشم را روشنایی ببایی
بجز مر ترا هیچ کس را مبادا ز بعد ملک بر جهان کدخدایی
چنانچون تو یکتا دلی مهر او را دلش بر تو هرگز مبادا دوتایی
بپاید وی اندر جهان شاد و خرم تو در سایهٔ رافت او بپایی
به صد مهرگان دگر شاد کن دل که تو شادی و فرخی را سزایی
به هر جشن نو فرخی مادح تو کند بر تو و شاه مدحت سرایی
توضیحات بیشتر :
قصیده شعری است که از نیمه قرن سوم هجری قمری در ادبیات فارسی به تقلید از شعر عربی پدید آمد. این گونه شعر از آغاز شعر فارسی (همان قرن سوم) تا روزگار م مورد توجه شاعران بوده، اما روزگار اقتدار و روج فوق العاده آن، قرن سوم تا ششم هجری قمری است.
مطلع :
بیت نخست قصیده، مطلع نامیده می شود.
مقطع :
به بیت آخر قصیده، مقطع می گویند. مقطع معمولا برای نتیجه گیری تا تخلص استفاده می شود.
{ پایان }
توصیه می شود : اگر از این مطلب راضی بودید، یا حتی اگر مشکلی دید و یا انتقادی داشتید پایان همین مطلب برای ما نظر بگذارید. این کار شما موجب بهبود مطالب در فضای این وبلاگ می شود.
سبحان نصیری هستم. عاشق کامپیوتر و وب، ادبیات، موسیقی و فیلم هستم. امیدوارم بتونم مطالب مفیدی رو در این بستر انتشار بدم.
